Trong những ngày gần đây, Trung Quốc liên tiếp công bố quyết định điều tra hoặc khai trừ khỏi đảng đối với hàng loạt cựu quan chức cấp cao với cáo buộc "vi phạm nghiêm trọng kỷ luật và luật pháp", một cụm từ thường dùng chỉ hành động tham nhũng ở nước này.

Cựu Thứ trưởng Bộ Công an Tôn Lập Quân tại một buổi họp ở Vũ Hán, Trung Quốc vào năm 2020.

Trong diễn biến mới nhất, Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật trung ương Trung Quốc (CCDI) ngày 2-10 thông báo đang điều tra cựu Bộ trưởng Tư pháp Phó Chính Hoa bị điều tra với cáo buộc "vi phạm nghiêm trọng kỷ luật và luật pháp quốc gia". Tuy nhiên, thông cáo không nêu chi tiết về cuộc điều tra. 

Ông Phó Chính Hoa, 66 tuổi, từng giữ chức thứ trưởng công an trước khi trở thành bộ trưởng tư pháp vào năm 2018. Ông từng dẫn dắt một số cuộc điều tra nhằm vào những quan chức cấp cao, trong đó có cựu bộ trưởng công an, ủy viên thường vụ Bộ Chính trị Trung Quốc Chu Vĩnh Khang, người đã nhận án tù chung thân trong một phiên xử kín với các tội danh nhận hối lộ, lạm dụng quyền lực và "cố tình làm lộ bí mật nhà nước" vào năm 2015. Ông Phó Chính Hoa được coi là "ngôi sao đang lên" trước khi dính đến những tin đồn liên quan đến tham nhũng. 

Thông báo điều tra ông Phó Chính Hoa được đưa ra chỉ 2 ngày sau khi CCDI cho biết đã khai trừ đảng đối với "hổ lớn" khác là cựu Thứ trưởng Bộ Công an Tôn Lập Quân vì hành vi tham nhũng. Theo CCDI, ông Tôn bị phát hiện "nhận lượng lớn vật phẩm có giá trị" và phân bổ "công việc cho thân hữu", bên cạnh hàng loạt sai phạm khác. Chính ông Tôn đã lập ra các nhóm lợi ích để chi phối các cơ quan chủ chốt, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến khối đoàn kết và an ninh chính trị của đảng Cộng sản Trung Quốc. Ngoài ra, ông Tôn bị cáo buộc che giấu một lượng lớn tài liệu mật. CCDI cũng nhận xét ông Tôn "có lối sống sa đọa, nhận những khoản hối lộ khổng lồ và quà cáp đắt tiền". Cơ quan này cũng cáo buộc ông "dùng quyền lực để đổi lấy tiền tài và tình dục". 

CCDI còn cho biết, ông Tôn có hành vi chống đối và không trình bày trung thực với điều tra viên. Trong khi đó, theo tờ Wall Street Journal của Mỹ, ông Tôn có mối quan hệ mờ ám với một giám đốc điều hành Tencent - công ty cung cấp dịch vụ truyền thông, giải trí, Internet và quảng cáo trực tuyến có trụ sở tại Thâm Quyến. Giám đốc điều hành này đã bị bắt vì cáo buộc chia sẻ bất hợp pháp thông tin từ ứng dụng mạng xã hội WeChat do Tencent quản lý. WSJ cũng cho biết, ông Tôn có liên quan đến vụ bê bối Quỹ đầu tư 1MBD của chính phủ Malaysia, dưới thời Thủ tướng Malaysia Najib Razak.

Theo tờ SCMP, ông Tôn từng là phó trưởng đoàn quan chức cấp cao do Bắc Kinh cử đến thành phố Vũ Hán của tỉnh Hồ Bắc vào tháng 2-2020, để điều tra về dịch bệnh COVID-19. Khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đến thăm Vũ Hán vào tháng 3 cùng năm, ông Tôn xuất hiện trên truyền hình quốc gia, báo cáo về diễn biến chống dịch. Ông Tôn bị bắt giữ phục vụ điều tra sau đó 1 tháng.

Ngoài Tôn Lập Quân, CCDI cũng tiến hành điều tra đối với ông Duẫn Gia Tự, cựu Chủ tịch Tập đoàn Công nghiệp Norinco, một trong những tập đoàn vũ khí lớn nhất Trung Quốc. Về hưu năm 2018, ông Duẫn bị đưa vào diện điều tra nội bộ đảng hồi tháng 4 năm nay về những hành vi sai trái chưa được tiết lộ. Theo thông báo của CCDI, đối tượng này đã bị khai trừ khỏi đảng Cộng sản Trung Quốc và sẽ bị truy tố về các cáo buộc tham nhũng.

Norinco cung cấp vũ khí và khí tài cho mọi lực lượng của quân đội Trung Quốc và lực lượng cảnh sát vũ trang. Theo báo cáo công bố tháng 12-2020 của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), Norinco là nhà sản xuất vũ khí lớn thứ 9 thế giới và thứ ba ở Trung Quốc. Trước đó, hồi tháng 2, người tiền nhiệm của ông Duẫn là ông Hồ Vấn Minh cũng bị khai trừ khỏi đảng và bị cáo buộc nhận hối lộ trong thời gian làm bí thư đảng và chủ tịch Tập đoàn công nghiệp đóng tàu Trung Quốc (CSIC).

Trong một bài viết, tờ Global Times gọi những cựu quan chức này là "hổ lớn" mới nhất sa lưới trong cuộc chiến chống tham nhũng mà Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khởi xướng nhắm đến hàng triệu quan chức, trong đó có hàng trăm cựu quan chức cấp cao của nước này.

KHẢ ANH